Een voedselverpakking is niet compleet zonder houdbaarheidsdatum. Deze is belangrijk voor detaillist en consument. In de winkel wordt gecontroleerd of het product niet over de datum is en de consument kijkt of het nog goed blijft tot het geplande moment van gebruik. Zo heb ik gisteren met spijt het rundvlees in de aanbieding laten liggen, omdat het tot vandaag te gebruiken is en ik wil het overmorgen pas eten. Vooral met vlees moet je uitkijken, dat kan bedorven zijn zonder dat je het merkt.
Thuis beoordelen consumenten bij tijd en wijle of het product nog geschikt is voor consumptie. Voor het lezen van de bereidingswijze ga je even zitten en voor de lijst met ingrediënten haal je je leesbril, maar die houdbaarheidsdatum wil je in één oogopslag kunnen zien. Dat zou toch moeten kunnen.
Om de begrijpelijkheid te bevorderen heeft het Warenwetbesluit Etikettering van levensmiddelen de formulering van de houdbaarheidsdatum gestandaardiseerd: eerst de dag (twee cijfers), dan de maand (twee cijfers of ‘de gebruikelijke afkorting’), dan het jaar (het hele jaartal, of de twee laatste cijfers ervan). Als het verpakte product heel kort of juist heel lang houdbaar is, mag volstaan worden met respectievelijk dag en maand of maand en jaar.
Om een houdbaarheidsdatum te kunnen begrijpen, moet hij echter eerst gevonden en gelezen kunnen worden, anders heb je nog niets aan die begrijpelijke formulering. Wie een goed product wil leveren, zorgt er dus voor dat de houdbaarheidsdatum zowel vindbaar, leesbaar als begrijpelijk is. Dat is niet moeilijk, maar je moet er wel even bij blijven voor het beste resultaat.
Er zijn namelijk vele manieren om een houdbaarheidsdatum onvindbaar, onleesbaar en onbegrijpelijk te maken. Je kan hem over een druk grafisch patroon, een donkere achtergrond (figuur 1), of op een doorzichtig folie printen (2 en 3), of onleesbaar stansen (4 en 5). Je kan hem slechts op een deel van de portieverpakkingen zetten (5), zodanig positioneren dat hij na openen weggegooid wordt (6), aan de onderkant van een verpakking zetten die je, eenmaal geopend, niet op de kop kan houden (7), de opdruk niet watervast maken zodat hij wegdrijft als de verpakking nat wordt (8), of de productiedatum vóór de houdbaarheidsdatum zetten, zodat de geschrokken consument (die niet verder leest dan één datum) het product meteen weggooit (9).
Hoe kan het beter? Enkele tips:
– Goed donker/licht contrast tussen cijfers en achtergrond.
– Een effen achtergrond, bij voorkeur mat.
– Duidelijk onderscheid tussen houdbaarheidsdatum en andere codes.
– Geen productiedatum. Moet dat toch, zet deze dan niet vooraan en zorg voor een zeer duidelijk visueel onderscheid tussen houdbaarheids- en productiedatum.
– Zorg dat de datum ook makkelijk zichtbaar blijft als het product in gebruik is.
Een duidelijk vindbare, leesbare en begrijpelijke houdbaarheidsdatum (10 tm 12): het kan, het is niet moeilijk en hoeft geen extra kosten met zich mee te brengen. Je moet er bij het ontwerpen van verpakking en productie alleen wel rekening mee houden.
Meer informatie over het ontwerpen van ergonomische verpakkingen is te vinden in:
B. Daams, 2011. Productergonomie, ontwerpen voor nut, gebruik en beleving. Deel 1. Laren, Uitgeverij Undesigning.
Dit artikel van Brecht Daams verscheen eerder in het tijdschrift Verpakken, magazine voor verpakkingsprofessionals, 2013 nr. 1.
